الکترود مانیتور اعصاب حین عمل

الکترود مانیتور اعصاب حین عمل؛ کلیدی‌ترین ابزار برای جراحی‌های ایمن‌تر

در سال‌های اخیر، جراحی‌های ظریف و پیچیده—به‌ویژه در حوزه‌های مغز و اعصاب، ستون فقرات، گوش و تیروئید—نیازمند ابزارهایی شده‌اند که بتوانند کوچک‌ترین اختلالات عصبی را در لحظه تشخیص دهند.
یکی از مهم‌ترین این ابزارها، الکترود مانیتور اعصاب حین عمل (Intraoperative Neuromonitoring Electrode | IONM Electrode) است؛ تجهیزی که نقش حیاتی در جلوگیری از آسیب‌های عصبی غیرقابل برگشت ایفا می‌کند.

در این مطلب، به بررسی عملکرد، انواع، کاربردها و مزایای این الکترودها می‌پردازیم.

الکترود مانیتور اعصاب حین عمل چیست؟

الکترود مانیتورینگ اعصاب حین عمل نوعی حسگر تخصصی است که طی جراحی روی اعصاب، عضلات یا نواحی هدف قرار داده می‌شود تا:

• فعالیت الکتریکی اعصاب را به طور لحظه‌ای ثبت کند
• جراح را از هرگونه تحریک، کشش یا آسیب احتمالی باخبر سازد
• خطر فلج، اختلال حرکتی یا کاهش حس را به حداقل برساند

این اطلاعات توسط دستگاه IONM تحلیل شده و هشدارهای لازم به تیم جراحی ارسال می‌شود.

چرا مانیتورینگ اعصاب ضروری است؟

حتی دقیق‌ترین جراحان نیز نمی‌توانند فعالیت عصبی را با چشم غیرمسلح ببینند. اعصاب بسیار ظریف، غیرقابل رؤیت و در بسیاری از جراحی‌ها در معرض آسیب قرار دارند.

مانیتورینگ اعصاب باعث می‌شود:

• آسیب ناخواسته به اعصاب کاهش یابد
• تشخیص لحظه‌ای اختلالات عصبی ممکن شود
• خطر عوارض دائمی پس از عمل کم شود
• کیفیت عمل و ایمنی بیمار بالا برود

به همین دلیل، IONM در بسیاری از کشورها به استاندارد طلایی جراحی‌های حساس تبدیل شده است.

کاربردهای بالینی الکترودهای IONM

الکترودهای مانیتورینگ در انواع جراحی‌ها استفاده می‌شوند:

۱. جراحی ستون فقرات

برای پایش عصب‌هایی مانند عصب حرکتی و ریشه‌های نخاعی، جهت جلوگیری از آسیب حرکتی یا حسی.

۲. جراحی مغز و اعصاب

در کنار مغز، ساقه مغز و اعصاب کرانیال استفاده می‌شود تا کوچک‌ترین تغییرات الکتریکی ثبت شود.

۳. جراحی تیروئید و گردن

برای جلوگیری از آسیب عصب لارنژیال عودکننده (RLN) که مسئول صدای بیمار است.

۴. جراحی گوش (ENT)

به‌ویژه در جراحی‌های گوش میانی، غده بزاقی یا پاروتید که اعصاب صورت در معرض خطر هستند.

۵. جراحی ارتوپدی و اعصاب محیطی

برای مونیتورینگ پاسخ‌های عضلانی و حرکتی.

انواع الکترود مانیتور اعصاب

الکترودها بسته به نوع جراحی شکل و طراحی متفاوتی دارند:

۱. الکترود سوزنی (Needle Electrode)

• برای ورود دقیق به بافت عضلانی
• مناسب جراحی‌های مغز و ستون فقرات
• حساسیت بالا و نویز کم

۲. الکترود سطحی (Surface Electrode)

• غیرتهاجمی
• مناسب برای کودکان یا جراحی‌های کوتاه‌مدت

۳. الکترود لوله بیهوشی (EMG Tube Electrode)

• مورد استفاده در جراحی تیروئید
• مستقیماً روی طناب‌های صوتی قرار می‌گیرد

۴. الکترود چسبی

• راحت، سریع و مناسب پایش عضلات سطحی

ویژگی‌های کلیدی یک الکترود استاندارد IONM

• کیفیت سیگنال بالا
• ضدحساسیت و دارای استانداردهای زیستی (Biocompatible)
• ایمنی الکتریکی مطمئن
• نویز پایین و پایدار
• نصب آسان و قابل استفاده در جراحی‌های طولانی‌مدت

مزایای استفاده از مانیتورینگ اعصاب برای بیمار و جراح

برای جراح:

• تصمیم‌گیری دقیق‌تر
• کاهش ریسک medico-legal
• عملکرد روان‌تر در جراحی‌های پیچیده

برای بیمار:

• احتمال کمتر فلج صورت یا اندام
• کاهش عوارض بعد از عمل
• افزایش کیفیت زندگی پس از جراحی

جمع‌بندی

الکترود مانیتور اعصاب حین عمل، یکی از مهم‌ترین ابزارهای هوشمند در جراحی‌های حساس است. دقت بالا، قابلیت ثبت لحظه‌ای فعالیت عصبی و افزایش ایمنی بیمار، این الکترودها را به بخشی جدایی‌ناپذیر از جراحی‌های مدرن تبدیل کرده است.

با توجه به رشد سریع تکنولوژی و اهمیت روزافزون ایمنی بیمار، انتظار می‌رود نقش IONM در سال‌های آینده بیش از پیش گسترش یابد.