فینت کردن

فینت  Faint کردن (غش یا سنکوپ) در پزشکی؛ علائم، دلایل و راه‌های پیشگیری

تعریف فینت یا سنکوپ

فینت Faint کردن یا سنکوپ (Syncope) به از دست دادن موقت هوشیاری و افت ناگهانی توان عضلانی گفته می‌شود که معمولاً چند ثانیه تا چند دقیقه طول می‌کشد. در این حالت، خون‌رسانی به مغز به‌طور موقت کاهش یافته و فرد به‌صورت ناگهانی بی‌هوش می‌شود، اما معمولاً پس از مدت کوتاهی به هوش می‌آید.

علائم و نشانه‌های فینت

پیش از بروز فینت، برخی علائم هشداردهنده ممکن است ظاهر شوند، از جمله:

• احساس سبکی سر یا سیاهی رفتن چشم‌ها
• تعریق سرد
• تهوع یا احساس گرما
• تاری دید یا دید تونلی (تنگ شدن میدان دید)
• زنگ زدن گوش یا احساس ضعف عمومی
• رنگ‌پریدگی و سردی پوست
• در برخی موارد، ضربان قلب کند یا تند

اگر این علائم نادیده گرفته شوند، فرد ممکن است تعادل خود را از دست داده و بیهوش شود.

دلایل و عوامل ایجاد فینت

علت اصلی فینت، کاهش موقت جریان خون به مغز است. اما دلایل بروز آن می‌تواند متفاوت باشد و در چهار گروه اصلی تقسیم می‌شود:

۱. فینت وازوواگال (Vasovagal Syncope)

شایع‌ترین نوع فینت است و معمولاً در اثر استرس، ترس، دیدن خون، درد ناگهانی یا ایستادن طولانی‌مدت ایجاد می‌شود. در این حالت، سیستم عصبی خودکار باعث افت فشار خون و کاهش ضربان قلب می‌شود.

۲. فینت قلبی (Cardiac Syncope)

در اثر اختلالات قلبی مانند آریتمی (نامنظمی ضربان قلب)، تنگی دریچه‌ها یا نارسایی قلبی رخ می‌دهد. این نوع فینت خطرناک‌تر است و نیاز به بررسی تخصصی فوری دارد.

۳. فینت ارتواستاتیک (Orthostatic Hypotension)

زمانی اتفاق می‌افتد که فرد ناگهان از حالت نشسته یا خوابیده بلند می‌شود و فشار خون به‌طور موقت افت می‌کند. این حالت در سالمندان، بیماران مبتلا به کم‌آبی یا کسانی که داروهای کاهنده فشار خون مصرف می‌کنند شایع‌تر است.

۴. فینت عصبی یا موقعیتی (Situational Syncope)

در شرایط خاص مانند سرفه شدید، ادرار کردن، بلع غذا یا خندیدن شدید ممکن است ایجاد شود. این نوع فینت بیشتر در اثر تحریک بیش‌ازحد عصب واگ رخ می‌دهد.

عوارض احتمالی فینت کردن

اگرچه فینت معمولاً موقتی و بی‌خطر است، اما می‌تواند عوارضی نیز داشته باشد، مانند:

• آسیب یا شکستگی ناشی از سقوط هنگام بیهوشی
• اضطراب یا ترس از تکرار حمله
• در موارد نادر، آسیب به مغز در اثر افت شدید و طولانی‌مدت فشار خون
• نشانه‌ای از بیماری جدی قلبی یا عصبی

راه‌های پیشگیری از فینت

برای پیشگیری از بروز فینت، رعایت چند نکته ساده مؤثر است:

• نوشیدن آب کافی و جلوگیری از کم‌آبی بدن
• اجتناب از ایستادن طولانی‌مدت بدون حرکت
• مصرف وعده‌های غذایی سبک و منظم
• پرهیز از قرار گرفتن در محیط‌های گرم و خسته‌کننده
• انجام حرکات پا و انقباض عضلات در هنگام ایستادن طولانی
• در صورت احساس سبکی سر، بلافاصله بنشینید یا دراز بکشید تا جریان خون به مغز بازگردد

تشخیص و درمان فینت

پزشک برای تشخیص علت فینت، ممکن است از روش‌های زیر استفاده کند:

• گرفتن شرح حال دقیق از بیمار
• بررسی فشار خون در حالت‌های مختلف (نشسته، خوابیده و ایستاده)
• نوار قلب (ECG) برای بررسی آریتمی
• آزمایش خون جهت بررسی قند و الکترولیت‌ها
• در صورت نیاز، تست تیلت (Tilt Test) یا اکوکاردیوگرافی

درمان فینت بسته به علت آن متفاوت است. در موارد ساده، تنها اصلاح سبک زندگی و پرهیز از عوامل محرک کافی است، اما در فینت‌های قلبی یا عصبی ممکن است نیاز به درمان دارویی یا مداخله تخصصی باشد.

جمع‌بندی

فینت کردن معمولاً پدیده‌ای گذرا و بی‌خطر است، اما اگر تکرار شود یا با علائمی مانند درد قفسه سینه، تنگی نفس یا ضربان نامنظم قلب همراه باشد، باید حتماً بررسی تخصصی انجام شود. شناخت علائم هشداردهنده و رعایت توصیه‌های پیشگیرانه می‌تواند از بسیاری از موارد فینت جلوگیری کند.