دستگاه سنجش تراکم استخوان

دستگاه سنجش تراکم استخوان (Bone Densitometer) ابزاری پزشکی است که برای اندازه‌گیری تراکم و استحکام استخوان‌ها استفاده می‌شود. این دستگاه عمدتاً برای تشخیص پوکی استخوان (استئوپروز) و ارزیابی خطر شکستگی استخوان‌ها به کار می‌رود.

انواع دستگاه‌های سنجش تراکم استخوان

1. دگزا (DXA یا DEXA): رایج‌ترین و دقیق‌ترین روش سنجش تراکم استخوان است. دگزا از یک منبع اشعه ایکس با دو سطح انرژی متفاوت برای اندازه‌گیری تراکم استخوان استفاده می‌کند. این روش معمولاً در نواحی مانند ستون فقرات، لگن و مچ دست انجام می‌شود.

2. اولتراسونوگرافی: از امواج صوتی برای اندازه‌گیری تراکم استخوان استفاده می‌کند. این روش معمولاً در پاشنه پا انجام می‌شود و کمتر دقیق است ولی برای غربالگری اولیه مناسب است.

3. سی‌تی اسکن کم‌دوز (QCT): یک نوع خاص از سی‌تی اسکن است که برای اندازه‌گیری تراکم استخوان در ستون فقرات و دیگر نواحی بدن استفاده می‌شود.

کاربردها و مزایا

- تشخیص پوکی استخوان: به ویژه در زنان بعد از یائسگی و مردان بالای 50 سال.

- پیش‌بینی خطر شکستگی: با اندازه‌گیری تراکم استخوان و مقایسه آن با استانداردهای سنی.

- ارزیابی اثربخشی درمان: مانیتورینگ پاسخ به درمان‌های پوکی استخوان.

فرایند انجام سنجش تراکم استخوان با دستگاه DXA

1. بیمار روی تخت دستگاه دراز می‌کشد.

2. دستگاه یک منبع اشعه ایکس را از روی ناحیه مورد نظر عبور می‌دهد.

3. اطلاعات جمع‌آوری شده توسط کامپیوتر تحلیل می‌شود و تراکم استخوان محاسبه می‌گردد.

4. نتایج به صورت یک عدد به نام T-score و Z-score گزارش می‌شود. T-score نشان‌دهنده انحراف از میانگین تراکم استخوان در بزرگسالان سالم جوان است، و Z-score نشان‌دهنده انحراف از میانگین تراکم استخوان افراد هم‌سن و هم‌جنس بیمار است.

نتایج و تفسیر آنها

- T-score بالاتر از -1: طبیعی

- T-score بین -1 و -2.5: کاهش تراکم استخوان (استئوپنی)

- T-score کمتر از -2.5: پوکی استخوان (استئوپروز)

این ابزار پزشکی برای تشخیص زودهنگام و مدیریت بهتر بیماری‌های استخوانی بسیار مهم و موثر است.